Op 11 april 1945 werd Ommen bevrijd van het juk van de Nazi’s. De Canadese militairen van de XII Manitoba Dragoons leverden het grootse aandeel in de bevrijding van Ommen.

Helaas moesten tijdens een schermutseling met de Duitse vijand twee Canadese militairen het leven laten in Ommen. Dat gebeurde op 6 april 1945. Op de Stationsweg, ter hoogte van waar toen bakker Hengelaar was gevestigd, werd een Staghound door een vijandelijke Pantzerfaust getroffen, waarbij de inzittenden George Thomas Wilson en Gerald Wilfred Soanes werden gedood.

Plaquette

Een plaquette aan de muur van garage bedrijf Cents houdt dit afschuwelijk moment in herinnering:

Ter nagedachtenis.

Op deze plaats sneuvelden voor de bevrijding van Ommen de 6e april 1945

Lieutenant George Thomas Wilson, 24 jaar en

Trooper Gerald Wilfred Soanes, 22 jaar

Leden van het D Squadron van het 18th Armoured Car Regiment (XII Manitoba Dragoons) Royal Canadian Armoured Corps

“De Darde Klokke”

Deze plaquette is geplaatst op 6 april 1990 door initiatiefnemer De Darde Klokke uit Ommen en bevat tevens een Engelse versie van de tekst.

Wat we weten van beide gesneuvelde Canadese militairen is dat Luitenant George Thomas Wilson (24) afkomstig was uit Winnipeg Manitoba Canada en was ten tijde van zijn overlijden getrouwd met Shelia May Wilson. Zijn ouders waren Horace James Wilson en Minnie M. Tristram. De 22-jarige Trooper Gerald Wilfred Soanes werd geboren op 2 juli 1922 als zoon van Simon en Helen Soanes. Hij werkte eerst als leerling galvaniseerder bij de Hudson Bay mijn en smelterij in Flin Flon, Manitoba voor hij zich op 26 juni 1941 als militair meldde. Hij wilde graag bij de militaire motor-ordonnans.

Vechtbrug

In het voorjaar van 1945 waren het overwegend Canadese troepen die na vijf jaar van onderdrukking zorgden voor de bevrijding van Noord- en Oost-Nederland. Het D-squadron maakte vrijdag 6 april 1945 gebruik van de nog in tact zijnde brug in Vroomshoop en bevrijdde in de loop van de voormiddag Den Ham. Vervolgens werden de bossen onder Eerde verkend. Er werd menigmaal slag geleverd met de vijand onder Besthmen waarbij een Staghound verloren ging. Het Regiment zette zijn operaties voort in de richting van de Vechtbrug bij Ommen.

Ter hoogte van de voormalige bakkerij van Hengelaar op de Stationsweg te Ommen werd een Staghound, links van voren, door een vijandelijke Pantzerfaust getroffen. Hierbij werden Wilson en zijn radio-operator Soanes dodelijk getroffen.

De overige inzittenden van de Staghound, de schutter Trooper D. D. Montgomery raakte gewond en ook de beide overige bemanningsleden bestuurder Trooper John E. Harkins en de boegschutter en tevens tweede bestuurder Trooper H. B. Loker werden door Duitse militairen krijgsgevangen gemaakt, nadat de vijand hen onder zwaar vuur van handvuurwapens had genomen.

De volgende dagen werd de Ommer Vechtbrug geobserveerd door de Manitoba Dragoons. Zondag 8 april had men als het ware Ommen reeds omsingeld en die zondagmorgen vond een treffen plaats door de 5th troop met de vijand tussen Dalfsen en de buurtschap Welsum. Op maandag 9 april 1945 trachtte de 1st troop van het A-squadron van Balkbrug uit Ommen te bereiken.

Op de Balkerweg vond een vuurgevecht met de vijand plaats, evenals op dinsdag 10 april 1945, waar de vijand zijn fanatisme toonde. Daarbij werden 5 vijanden gedood, 1 gewond en 20 krijgsgevangenen gemaakt. Op de vroege ochtend van 11 april 1945 kon de Vechtbrug worden genomen en was ook Ommen bevrijd.

“Hun naam leeft eeuwig voort”

De bevrijding van Nederland ten noorden van de grote rivieren heeft in 1945 aan 5515 Canadese militairen het leven gekost. Door de inzet van de toenmalige burgemeester van Holten en het Ministerie van Oorlog werd bewerkstelligd dat een stukje Nederland aan het Canadese Gouvernement werd geschonken om de omgekomen soldaten een passende laatste rustplaats te geven.

Nog steeds is de begraafplaats een stukje Canadees grondgebied. Na de oorlog kon men in weilanden, bermen of tuinen witte houten kruisjes zien staan. Deze kruisjes markeerden de plaatsen waar geallieerde soldaten waren gesneuveld en begraven. De Canadese legerleiding kreeg opdracht een geschikte plek te vinden waar de gesneuvelden hun laatste rustplaats zouden krijgen. Dat werd op de Holterberg.

De Canadezen militairen die in afwachting waren van repatriëring begonnen spoedig met de inrichting van het terrein. De Commonwealth War Graves Commission nam de architectuur ter hand. Vrachtauto’s reden af en aan om de gesneuvelden op te halen. Na een korte plechtigheid werden ze dan herbegraven. In totaal vonden 1394 gesneuvelden in Holten hun laatste rustplaats.

De graven, eerst voorzien van witte houten kruisen, werden later vervangen door de huidige stenen grafstenen. De directe nabestaanden hebben in de jaren veertig en vijftig gekozen teksten op de zerken. Op 5 mei 1948 vond de eerste officiële herdenking plaats, ten teken dat de begraafplaats compleet was. Veel zorg wordt besteed aan de tuin die, wanneer de rododendrons en heide bloeien, vrede ademt.

“De grond waarop deze begraafplaats is gelegen is geschonken door het Nederlandse volk tot een eeuwige rustplaats voor de gesneuvelden van zeemacht, landmacht  en luchtmacht wier nagedachtenis hier wordt geëerd”, luidt de tekst op een ingemetselde steen op de begraafplaats. Bij binnenkomst dienen de bezoekers even stil te houden bij de steen met de tekst “Their name liveth for evermore” of in het Nederlands: “Hun naam leeft eeuwig voort”. Het ereveld ”De Canadese Begraafplaats Holten” op de Holterberg, is één van de indrukwekkendste herinneringen aan de Tweede Wereldoorlog.

In het naastgelegen informatiecentrum wordt de gedachte aan de Tweede Wereldoorlog door middel van persoonlijke verhalen, anekdotes over en foto’s van gesneuvelde militairen levend gehouden. Ook is er in de filmzaal een impressie te zien van de bevrijding van Oost-Nederland door de Canadezen.

Het informatiecentrum is gratis toegankelijk voor iedereen en biedt een bron aan informatie “For all generations”.

Lezing 11 april Canadese Begraafplaats Holten

Ter gelegenheid van de Bevrijdingsdag van Ommen houdt de historische vereniging Cultuurhistorisch Centrum Ommen (CCO) op donderdag 11 april 2019 een lezing over de Canadese Begraafplaats op de Holterberg in Holten. Mark Veldhuis, vrijwilliger bij het Informatiecentrum van de Canadese Begraafplaats Holten zal dan met name in gaan op de twee Canadese slachtoffers die bij de bevrijding van Ommen omkwamen. De lezing wordt gehouden in het zalencentrum “De Kern” aan de Bouwstraat in Ommen en begint om 20.45 uur na afloop van de huishoudelijke vergadering van de vereniging.