Groene Parels in Overijssel, een nieuw boek over historische landschapsparken

“Groene Parels in Overijssel” is de titel van een nieuw boek over historische buitenplaatsen dat werd gepresenteerd op Landgoed Vilsteren. Vilsteren komt in het nieuwe boek uitvoerig aan bod.

Over de buitenplaats Vilsteren wordt in eerste vermeldingen in 1675 gesproken over een “Landhuisje” of “Spieker”. In 1803 is sprake van de bouw van een nieuw landhuis en in 1908 wordt het huidige Huis Vilsteren gebouwd.

Nieuw verhaal

Landschapsparken in Overijssel brengt een nieuw verhaal in beeld over de landgoederen- en buitenplaatsencultuur van deze provincie met haar unieke collectie van landschapsparken en -tuinen. Overijssel onderscheidt zich van de rest van Nederland als het gaat om deze waardevolle collectie van groen erfgoed, die in een periode vanaf 1780 tot 1815 is aangelegd.

Uit recent onderzoek blijkt dat de nog relatief onbekende hovenier, aanlegger van buitenplaatsen en architect Georg Anton Blum (1765-1827) uit Zwolle grotendeels bepalend is geweest voor de aanleg van vele parken in de vroege landschapsstijl. Hij heeft hiermee een stempel gedrukt op de verschijningsvorm van dit landschap. Daarnaast had hij een grote invloed op de ontwikkeling en verspreiding van de landschapsstijl in andere (met name de noordelijke) delen van Nederland.

Vilsteren

Landgoed Vilsteren is circa 1052 hectare groot, waarvan 140 hectare tot een historische buitenplaats behoort. In 1803 is sprake van de bouw van een nieuw landhuis met twee verdiepingen. Het huidige Huis Vilsteren (of Groot Spijker) dateert uit 1908 waarin de kenmerkende stijl van Eduard Cuypers goed is terug te zien. Voor de aanleg van het ronde voorplein met slingerpaden en ijsvijver in Vilsteren wordt landschapsarchitect Blum verantwoordelijk gehouden, zo blijkt uit betalingen die de toenmalige eigenaar deed aan Blum voor “tekeningen en dagloonen”. De ijskelder is van latere datum (1865). De “Zeven Alleetjes” is nog een onderdeel van de oude formele aanleg die samen met verschillende lanenstelsels en sterrenbossen onderdeel uitmaken van een van de oudste onderdelen van de parkaanleg van Vilsteren.

Tuinen en parken onderstrepen het rustieke en groene karakter van historische buitenplaatsen. De aankleding van de directe omgeving van de buitenhuizen verschilt uiteraard van geval tot geval. Maar afhankelijk van de stijl zijn er opvallende gelijkenissen te bespeuren. In de periode 1700-1750 deed de formele of Franse aanleg zijn intrede in Overijssel.

De eenvoudige hoven met fruit, groente en snijbloemen, de boomgaarden en het omringende bos worden in geometrische patronen omgevormd. Kenmerkend voor deze stijl zijn een centrale as die als oprijlaan of zichtlaan fungeert en dwarslanen haaks hierop of in een stervormig patroon. De lanen zijn meestal omzoomd met enkele, dubbele of soms zelfs driedubbele rijen laanbomen. Bij het huis werden de rechte structuren vaak ingevuld als hof en boomgaard soms met fraaie vijvers.

De vijvers waren rechthoekig of rond van vorm. Het boek biedt een breed overzicht van de verrassende groene rijkdom die Overijssel al omstreeks 1830 bezat. Deze romantische wereld wordt rijk geïllustreerd aan de hand van oude en nieuwe beelden, waaronder vele nieuwe kaarten waarin de historische situatie gecombineerd wordt met het reliëf van het huidige landschap. Groene parels van Overijssel – Verhaal van historische landschapsparken is een uitgave van Uitgeverij Waanders en de Kunst, Zwolle.

Tekst en foto’s (C): Harry Woertink 

Artikel delen:
Foto's 2
Gerelateerde berichten