Foto: Harry Woertink

Hedendaags kunstwerk voor eeuwenoude Cruescule in Witharen

De officiële ingebruikname van de gerenoveerde boerderij Erve Witharen en de onthulling van een kunstwerk op de plek van een eeuwenoud grensteken zorgde zaterdag 3 september voor veel belangstelling.

Aan de Witharenweg 17a werd het herstel van de uit eind 1800 daterende boerderij feestelijk gevierd door de familie Veenstra, als eigenaar en de Motorclub Route 66 als gebruiker van de boerderij. Behalve een open huis was er muziek en konden een bijenstal, oude klederdrachten, een touwslager en oude foto’s bekeken worden. Ook was er verhalenverteller op het erf aanwezig.

Na de opening van de vernieuwde boerderij door wethouder Ko Scheele volgde een onthulling van het kunstwerk die het grensteken, de Cruescule, tussen de vroegere Marke Stad-Ommen en de Marke Varsen markeert. Kunstenaar Thea Dijkema gebruikte daarvoor niet alleen klei maar ook materiaal afkomstig uit de omgeving. Het kunstwerk stelt de oude Marken en de kruisvormige grens voor. De wethouder werd geassisteerd door twee kinderen en Jan van der Veen, die als vroegere bewoner van Witharen namens de historische vereniging de geschiedenis van de Cruescule heeft uitgezocht. Het kunstwerk werd vervolgens “ingewijd” met het witte zand, waaraan Witharen haar ontstaan heeft te danken.

De Cruescule aan de Witharenweg geeft de grens aan van de vroegere Marke Stad-Ommen en die van de Marke Varsen. In een kuil was een grenspaal geplaatst in de vorm van een kruis. Regelmatig gebeurde het dat de kuil en de grenspaal ondergestoven werd door harde stormen die het zand voortjoeg. De besturen van de Marken Ommen en Varsen moesten dan weer met elkaar in conclaaf voor de juiste grensbepaling.

Dit speelde zich ook af in het jaar 1418. De Bisschop van Utrecht moest er aan te pas komen om de zaak weer recht te zetten. Ene Johan van Keppel moest met drie afgevaardigden van Ommen en Varsen de grensscheiding voor goed vaststellen. In 1419 schrijft Bisschop van Blankenheim, dat landmeter Hendrik Baldekenszoon de scheiding heeft “Afgebaecket en gecrueskuelt”. Hiermee was de vrede hersteld tussen beide Markebesturen. Die hield 133 jaar stand.

In 1553 was er weer twist over de grensscheiding. Vanaf 1400 tot ongeveer 1850 was het platteland van Nederland ingedeeld in zogenaamde Marken. Deze Marken hadden een eigen bestuur en ook een eigen rechtsgang. Het bestuur bestond voornamelijk uit de voornaamste personen uit het betreffende Markegebied. Een van de bestuursleden functioneerde als Markenrichter. Dit bestuur was gerechtigd om gronden uit te geven aan de ingezetenen. De ingezetenen moesten deze gronden bewerken en onderhouden. Ook konden ze hun vee laten grazen op de toegewezen akkers. Bij overtredingen van de Markebedingen trad de Markenrichter op die vervolgens een bepaalde straf uit deelde. Deze straf bestond meestal uit het moeten betalen van een “tonne bier” dan wel een “kanne wijn”.

Al eerder was de Cruescule voorzien van een informatiepaneel en een informatiepaal met voetpedaal. En nu dus ook met een hedendaagse kunstwerk.

Artikel delen:
Foto's 7
Foto: Harry Woertink
Foto: Harry Woertink
Foto: Harry Woertink
Foto: Harry Woertink
Foto: Harry Woertink
Foto: Harry Woertink
Gerelateerde berichten